İnsan kulluk için yaratılmıştır. Allah'ın insanı yaratmasındaki hikmet, insanın yaratıcısını bilmesi ve O'na kul olmasıdır. Zaten imanın ve İslam'ın özü kulluktur. İyi bir kul olmak istiyorsan ki, gayen kulluktur.
O halde iyi dinle ve öğren. Öğren ki, yapacaklarını tek tek hatırında tutabilesin ve tatbik edebilesin.
Yapman ve hatırında tutman gerekenlerin en önemlisi kadere razı olmaktır. Kamil manada kul olmak istersen, kadere razı ol. Kaderin hesabını ters karşılama. Kendini tanı, kendi hesabını kader hesabının önüne çıkarma.
Önüne kaderin faturası, çile, meşakkat ve bela geldiğinde sabret. Hayır ya da nimet ikram edildiğinde şükret.
Sözüm bitmedi
Tabii, sen bu yolda şevkle yürümek, hatta uçar gibi gitmek istiyorsun. Her şeyin bir şartı olduğuna göre kadere rızanın da bir şartı vardır. O da cesedin dünyada olduğu halde, ruhunun seni yaratanla olmasıdır. Hep bu hali ara, bunu bulmaya çalış.
Bu hali bulman için ilk adımın, dünyayı unutup ahreti hatırlamandır, derim.
Ey insan!
Ölümü çok düşün. Kadere seni razı edecek hal, ölümü çok düşünmen ve kendine hal edinmendir. Peygamberimiz (sav) buyurdu, "Ölmeden önce ölünüz." Bu halin olabilmesi için kalbinin daima Hak ile olması lazımdır.
Yine Peygamberimiz buyurdu, "Günde on sekiz defa ölümü düşünen şehitlerle haşrolunur." Bu hadisin nüktesi sana şunu hatırlatmıyor mu: Günde defalarca yaptıklarının hesabını Allah'a vereceğini düşünen insan, her an kontrol ve murakabe edildiğini bilen insandır.
Şimdi düşün!
Böyle bir insan haram yiyebilir mi! Ve böyle bir insan dünyaya taparcasına sarılabilir mi! Elbette ki hayır. Bu kimseler devamlı Hakkı hatırlayıp, O'nu zikredeceğine göre elbette ki şehitlerle haşr olacaklardır.
Kadere rızanın bir başka şartı da bilerek ya da bilmeyerek işlediğin hatalara tövbe etmendir. Tövbe kalpte vücuda gelen masiva karanlığını aydınlatan Allah'ın rahmetinin o kalbe nüzulüdür. Bu sebeple hiç günahı olmamasına rağmen Allah'ın Sevgilisi bile günde yüz defa tövbe ediyor, ashabına ve bizlere tövbe etmemizi tavsiye ediyordu.
Eğer tövbeyi kendine hal edinirsen, kaderine de razı olur, Rabbi'ne "neden ve niçin" diye hesap sormazsın. Tabii, bu hal bir anda olmaz. Sayılanlara dikkatle sarıl ve yoluna devam et. Sonunda kendini, her şeyden razı bir kalp vadisinde bulursun.
Dünya seni o kadar sarmış ki, her an seninle ve sana şahdamarından yakın olan Rabbin ile arana perdeler girmiş. Sen, Rabbinle ne derece bir aradasın? O, sana şahdamarından yakın olmasına rağmen sen, O'na çok ama çok uzaksın. Belki de huzurunda oluyorum, iddiasıyla kıldığın namazda bile onunla değilsin.
Ya sokakta geziyor, ya ticaret yapıyor veya hanımınla kavga ediyorsun. Kısaca sen cesedinle O'nun huzurunda, ruhunla başka başka alemlerdesin. Bu hal devam ederse, kazanamayacağın muhakkaktır.
Bu halden kurtulup yepyeni bir halle donatılman lazımdır.
Öyleyse bu halden kurtulup yepyeni bir halle donatılman lazımdır ki o da zühd ve takva yolunu ihtiyar etmenle mümkündür. Şimdi dünyayı kalbinden çıkar, varlık içinde de olsan ona itibar etme ki, senin adın zahid olsun.
Çünkü sen öyle bir hal taşıyorsun ki cesedin halk ile kalbin ise Hak iledir. Ve bu hal sende olursa her eserde O'nun fiilini göreceğinden, Hakkın eşyadaki tecellisini seyredeceksin demektir. Varlıkta Hakkın tecellisini seyreden insan, O'ndan korkmasın da ne yapsın!
Her şeyde O'nun azameti kulun karşısında dikilir
Bu hale bürünmeye de takva denir. Büyüklerin bu vadide tavsiyelerinden biri de ihlas ile amel etmektir. Amellerin özü de ihlastır. Nicelerini tanırız ki görünüşleri ve de sözleri ile Müslümanlığı kimseye vermezler. İşlerine ve içlerine gelince çok bozukturlar. Sözde kuruşun hesabını verecek kadar dürüst kesilirler, hakikatte milyonların hesabını bile vermezler.
Bunların hali çok acıklıdır. İhlas ve samimiyetten mahrumiyet onları o denli düşürmüştür ki artık hataları amelde kalmayıp itikada geçmiştir. İşi iman sahibini imanından dolayı şikayet etmek olmuştur. Bu hal onu imanından da etti. İmanını kaybetti. Münafık oldu (Allah korusun).
Sakın ha!
Sakın sen bu hale gelme. Onun amelinde riya vardı. Mayasının Peygamberden olduğunu iddia ederdi, ne büyük yalandır bu. Görüldü ki mayası iblistenmiş. Onunla olanları da gördük, yüzleri döndü. Ne korkunç hal! Hala gidiyorlar, Esfel–i Safiline ve de Gayya'ya dostları ile...
Hak yolunda seni her an ayıktıran bir dosta ihtiyacın vardır. Yoktur deme. Her an konuşacağın, danışacağın, anlaşacağın kamil bir insana ihtiyacın var. Eğer onu dinler nefsini dinlemezsen istenilen olursun. Kaderinden razı olur, Allah'ın da razı olduğu kul olursun.
Sonra "Ey itminana ermiş nefis! Dön Rabbine, sen Rabbinden, Rabbin de senden razı olarak gir kullarımın arasına, gir cennetime" ayetindeki mana sende tecelli eder.
Dua edelim, halin ve halimiz bu olsun inşaallah.
(Prof. Dr. Haydar Baş Haziran 2009 İcmal Dergisi) 
