Prof. Dr.
Haydar Baş'ın Hikmetin Sırları adlı eserinden alınmış yazısıdır.
Eserin mükemmelliği, müessirinin kemaline delildir. Bu hakikati şöyle de ifade edebiliriz: İslam eserinin müessiri Cenâb-ı Hakk'ın noksan sıfatlardan münezzeh, kemal sıfatlarla muttasıf bulunması; O'nun eserlerinden hidayet kaynağı olan İslam dininin de ekmel bir din olmasını gerektirir.
"Bugün size dininizi ikmal ettim, üzerinize nimetimi tamamladım ve sizin için din olarak İslam'ı beğendim." (Maide: 3) âyet-i kerimesi bunun ifadesidir.
Ekmelin anlamı ne noksanı ne de fazlalığı olan demektir. Dolayısıyla âyet-i celîlede Yüce Allah, "size dininizi ikmal ettim" buyurarak İslam'ın ne noksanı ne de fazlalığı olmadığını beyan ediyor.
Noksanı yoktur; zira noksanlık, acziyettir ve kemalat eksikliğidir. Fazlalığı yoktur; zira fazlalık, lüzumsuzluk ve abesle iştigaldir. Cenâb-ı Hakk (c.c.) ise noksanlıktan ve abesle iştigalden münezzehtir. Binaenaleyh O'nun eseri olan İslam da elbette ki ekmel olacaktır.
Keza, İslam'ın ekmel oluşuna, Kur'ân-ı Kerîm'in ekmeliyeti şehadet ettiği gibi; ilim, hikmet, akl-ı selîm, İslam'ın tarihi seyri ve tecrübeler de şehadet etmektedir.
İslam'ın ekmel oluşunun pratik anlamı ise şudur: Hiçbir beşer, bu Allah'ın binasına bir şey ilave etmek veya çıkarmak hususunda kendisinde güç bulamayacaktır. Aşağıdaki âyet-i celile İslam'ın ilahi bir bina olarak her zaman korunacağının bir garantisidir:
"Kur'an'ı biz indirdik; elbette onu yine biz koruyacağız." (Hc 9). İslam haktır:
Hak; hakikat, gerçek, değişmez, ezeli ve ebedi düsturlar manzumesi demektir. Zaman ve mekânın değişmesiyle herhangi bir değişikliğe uğramaz. "Allah'ın kanununda asla bir değişiklik bulamazsın." (Ahzab: 62; Fetih: 23).
Zaman ve mekânla değişen eşya ve olaylar, kabuk mesabesindeki vasıtalar ve detaylardır. Öz, mana, fıtrat değişmez. O halde fıtratı esas alan ve insan fıtratına hitap eden İslam elbette ki değişmeyecektir.
"Allah'ın kanununda asla bir değişme bulamazsın Allah'ın kanununda kesinlikle bir sapma da bulamazsın." (Fatır: 43).
Keza, ilm-i ezeli ve ebedisiyle, sanat ve kudretiyle, Lâtif ve Habîr sıfatlarıyla Cenâb-ı Hakk'ın ezeli ve ebedi eseri olan İslam elbette ki zaman ve mekân kayıtlarına bağlı olarak değişmeyecektir. Bunun pratik anlamı ise şudur: İslam'ın bir kısmı, hatta bir ayeti bile değiştirilemez. Değil bir ayet, Kur'an'ın bir kelimesine itiraz etmek veya inanmamak küfrü gerektirir:
"Yoksa siz kitabın bir kısmına inanıp bir kısmını inkar mı ediyorsunuz? Sizden öyle davrananların cezası dünyada ancak rüsvaylık; kıyamet gününde ise, en şiddetli azaba itilmektir. Allah sizin yapmakta olduğunuzdan asla gâfil değildir." (Bakara: 85).
Cenâb-ı Hakk'ın ism-i şeriflerinden biri de Hak'tır. Allah (c.c), 'Hak' olduğuna göre bu isminin tecellisi gereği, O'nun dini olan İslam da haktır ve hakikattir.
İslam, ilim ve hikmet kaynağıdır
Bu başlık altında . anlatmak istediğimiz gerçek, İslam'ın hikmet yönüyle derinliği ve zenginliğidir. Hiç şüphesiz İslam kitapla kâimdir. O kitap ise; bütün hakikatleri toplayan bir ummandır.
İlim, o ummanın suyu mesabesinde iken, hikmet o deryanın derinliği mesabesindedir. İşte bu hikmeti kavrayabilmek Allah Resûlü'nün ifadesiyle büyük bir nasip sayılmıştır. "Allah bir kuluna hayır murad ederse, onu dinde fakih (anlayışlı) kılar ve ona hikmeti öğretir." (Buhari: 1/25, 4/49, 8/149; Müslim, Nevevi: 7/128,13/67).
Burada hikmet, Cenâb-ı Hakk'ın ayetlerdeki muradını kavramaktır. Nitekim Peygamber Efendimizin görevleri arasında Kitab'ı tebliğle birlikte ilim ve hikmeti kavratmak da vardır.
"Çünkü ümmilere içlerinden kendilerine ayetlerini okuyan, onları temizleyen, onlara Kitab'ı ve hikmeti öğreten bir peygamber gönderen O'dur." (Cuma: 2).
Hikmeti kavramak büyük bir nasip olduğu gibi, onu kavrayamamak da büyük bir nasipsizliktir. Nitekim maksatlı ve ideolojik olup taassuba dayalı itirazlar müstesna olmak üzere; İslam'a itirazlar, ekseriyetle, anlayış fakirliğinden yahut bu hikmeti kavrayamamaktan kaynaklanmaktadır.
İslam itidal dinidir
İslam, ifrat ve tefritten uzak mutedil (orta) bir yoldur. Yani Onda ne aşırılık ne de yetersizlik bulunmaktadır. Mutedil yol, ilim ve hikmete dayanan, fıtrata ve Hakk'a uygun tabii bir yoldur. Zaten İslam hiçbir aşırılığa, haddi aşmaya müsaade etmez ve insanı fıtrî dengeye davet eder.
Mutlak yeis (ümitsizlik) ve mutlak emniyet küfür sayılmış; ümit ve korku dengesi kurulmuştur. Bu orta yola göre itibar son nefesedir.
İslam'ın mutedil olmasının pratik anlamı şudur: İslam olaylara gerçekçi yorum getirmekte ve çözüm yolu göstermektedir. Örnek vermek gerekirse Müslüman, haksızlık yapmayan ama haksızlık karşısında da susmayan; normal şartlarda kimsenin elinden ve dilinden zarar görmediği insandır. Bu yönüyle o barış ve denge adamıdır. Saldırgan olmaz, ölçü ve adaletten de ayrılmaz.
Tarih boyunca İslam'a zarar verenler, kemalden nasip almamış, dengesiz, saldırgan tiplerdir. Ölçüyü bilmemek, olgunlaşamamak, itiraz hastalığı, karakter düşüklüğü, bu kişilerin İslam'a itiraz etmelerinin temel sebeplerindendir.
Bunların dahi, hidayet ve rahmetten istifadesini temin etmek, gerçek Müslümanların görevidir.
